تغییرات اقلیمی و خشکسالی کشاورزی را به کجا می‌رساند؟

کاملاً انتظار می‌رود که تغییرات آب و هوایی بر امنیت غذایی در سطح جهانی، منطقه‌ای و محلی تأثیر بگذارد. تغییرات اقلیمی می‌تواند بر میزان تولید غذا موثر باشد، دسترسی به غذا را کاهش دهد و کیفیت غذا را نیز تحت تاثیر قرار بدهد. جهان می‌بایست خود را برای دوره جدید و متفاوتی در خصوص تأمین غذا آماده کند، چراکه افزایش پیش‌بینی‌شده دما، تغییر در الگوی بارش مناطق مختلف، تغییرات در رویدادهای شدید آب و هوایی و کاهش در دسترس بودن آب، همگی ممکن است منجر به کاهش بهره‌وری کشاورزی شوند. افزایش دفعات و شدت رویدادهای شدید آب و هوایی می‌تواند حمل‌ونقل مواد غذایی را نیز مختل کند و انتظار می‌رود که میزان افزایش قیمت مواد غذایی پس از وقایع طبیعی در آینده بیشتر شود. افزایش دما می‌تواند به فساد و آلودگی مواد غذایی کمک کند.

اثرات ناشی از تغییرات آب و هوایی و خشکسالی کشاورزی را در عرصه بین‌المللی تحت تأثیر قرار خواهد داد و اثر آن بر زنجیره تأمین و عرضه مواد غذایی احتمالاً در همه نقاط جهان قابل مشاهده خواهد بود. علاوه بر این، عواملی مانند رشد جمعیت ممکن است کاری کند که مشکلات امنیت غذایی بیشتر و چالش‌برانگیزتر نمود پیدا کند. از طرفی در کشورهای در حال توسعه، جایگزینی رویه‌های پایدار مانند ایجاد تغییر در شیوه‌های مدیریت محصول یا دامداری، یا بهینه‌سازی روش آبیاری با چالش‌های فراوانی مواجه است.

تأثیرات تغییرات اقلیمی بر عرضه جهانی غذا یک دغدغه مشترک برای کل جهان است، زیرا کمبود مواد غذایی و افزایش قیمت آن، بحران‌های انسانی و نگرانی‌ در خصوص امنیت ملی کشورها را در پی خواهد داشت.

بحران امنیت غذایی به دنبال تغییرات اقلیمی و خشکسالی

خشکسالی ناشی از تغییرات اقلیمی می‌تواند هم دسترسی آب و هم کیفیت آب لازم برای مزارع مولد، مراتع و چراگاه‌های دام را کاهش دهد و در نتیجه به طور مستقیم و غیرمستقیم، اثرات اقتصادی منفی قابل توجهی بر بخش کشاورزی داشته باشد. خشکسالی همچنین می‌تواند به شیوع آفات، افزایش آتش‌سوزی‌ها و تغییر نرخ کربن، مواد مغذی و ایجاد تداخل در چرخه آب دامن بزند؛ همه اینها می‌تواند بر تولید کشاورزی، عملکردهای حیاتی اکوسیستمی که زیربنای سیستم‌های کشاورزی است و معیشت و سلامت جوامع کشاورزان تأثیر بگذارد. در ادامه این مقاله، تبعات ناشی از تغییرات اقلیمی و خشکسالی کشاورزی را با هم دقیق‌تر بررسی خواهیم کرد.

تلفات تولید کشاورزی

اولین تأثیر مستقیم اقتصادی که خشکسالی در بخش کشاورزی به وجود می‌آورد، کشت ناموفق و زیان در مراتع است. هزینه این اتفاق اغلب به شکل افزایش قیمت‌ها به مصرف‌کنندگان منتقل می‌شود. اثرات غیرمستقیم خشکسالی در این بخش می‌تواند شامل کاهش عرضه مواد غذایی اولیه به صنایع پایین‌دستی، مانند تولیدکنندگان مواد غذایی، و کاهش تقاضا برای نهاده‌ها، مانند کود و نیروی کار مزرعه باشد. اثرات جانبی خشکسالی کشاورزی و تلفات محصول، شامل فشار بر سلامت روان کشاورزان است. اگر محصول زراعی در زمانهای بحرانی رشد خود با درجه حرارت بالا یا شرایط خشکی مواجه شود، ممکن است هیچ محصولی تولید نکند. برای مثال، در دمای بالاتر از حد تحمل، ذرت از بین نمی رود، اما هیچ دانه ای تولید نمی کند و بال تشکیل نمی شود.

مزرعه آسیب دیده ذرت در آلمان

کاهش دسترسی به آب برای کشاورزی

به دنبال خشکسالی کشاورزی، کاهش آب موجود در خاک‌ها باعث کاهش قابل توجهی در تولید محصولات زراعی و بهره‌وری دام می‌شود. علاوه بر این، منابع آب سطحی و زیرزمینی ممکن است در طول خشکسالی کاهش یابد، که دسترسی به آب را دشوارتر می‌کند و هزینه‌ دسترسی به آب را جهت آبیاری محصولات زراعی یا علوفه و همچنین آب دادن به دام بالا می‌برد. با بازگشت به بارش نرمال، رطوبت خاک ممکن است در مدت کوتاهی جبران شود، اما احیای منابع آب سطحی و زیرزمینی بدون شک زمان‌بر خواهد بود.

آفات و بیماری ها

وقوع خشکسالی همراه با بالا رفتن درجه حرارت هوا (دما) ممکن است توزیع و بروز آفات و بیماری‌هایی را که محصولات کشاورزی، علوفه و دام را تحت تأثیر قرار می‌دهند گسترش دهد. گسترش آفت سن در مزارع گندم و جو (غلات)، پسیل در باغات پسته و طغیان ملخ‌ها در مزارع و باغات از نمونه‌های این بحران است. گرم شدن هوا همچنین می‌تواند موجب تغییر در سطح میزبانی برخی از گیاهان نسبت به برخی از قارچ ها شود. افزایش گرما در جنگلهاي کانادا و آمریکا موجب طغیان سوسکهاي پوستخوار شده است. در شمال آلمان هم پیش بینی شده است که اگر میانگین افزایش دما در طولانی مدت به همین شکل ادامه یابد، این موضوع به نفع عوامل بیماری زا در دانه های روغنی مثل کلزا، کنجد و … خواهد بود.

افزایش آفات و بیماری‌ها به دنبال خشکسالی

محصولات تخصصی

بیشتر محصولات ویژه (مانند میوه‌ها، سبزیجات، آجیل‌های درختی و گیاهان دارویی) نسبت به محصولات زراعی در برابر خشکسالی آسیب‌پذیرتر هستند و به ازای هر واحد زمین، مصرف آب بالاتری دارند. بنابراین اگر به دنبال شیوع خشکسالی، تقاضای آب جهت تولید محصول کشاورزی از عرضه (ظرفیت موجود) آب بیشتر شود، ممکن است کشاورزانی که این دسته از محصولات را کشت می‌کنند، بیشتر از دیگران متضرر شوند.